İnovasyon Yönetimi

2012’de Şirketleri Etkileyecek 10 Trend

2012’de Şirketleri Etkileyecek 10 Trend

Doğru içgörüleri oluşturan şirketler inovasyonda başarılı oluyorlar. Diğerleri ise gelişmeleri yandan izleyip ne olup bittiğini anlamaya çalışıyorlar. Doğru içgörüleri doğru zamanda oluşturabilmek için eğilimleri yakından izlemek gerekiyor. 2012’de şirketleri etkileyecek ve inovasyon fırsatları yaratacak bazı trendler arasında bir ufuk turuna çıkalım:

Yeni Normal’le Yaşamak

Tüketiciler artık fırtınalı havada yaşamaya alışmaları gerektiğini anladı. Küresel ısınma etkisi ile nasıl mevsimler içiçe girdiyse, ekonomik hayatta da tüketiciler inişli çıkışlı bir iklim içerisinde hayatlarına devam ediyorlar. Artık şemsiyesini sürekli yanında taşıyan bu tedbirli tüketici profili, şirketlere çok daha basit, daha az özellikli, daha küçük boyutta, ulaşılabilir, ekonomik ürünler ve hizmetler geliştirmek için önemli fırsatlar sunuyor.

Fırsat Avcılığı

Hali vakti yerinde olan ve olmayan birçok tüketici artık fırsat avcısı oldu. Şirketlerin, işyerlerinin atıl kapasitelerini derleyip tüketiciye sunan internet bazlı hizmetler ciddi ilgi görmeye başladı. 2012 de gerek klasik yöntemler, gerekse de internet ve mobil teknolojiler yoluyla tüketicilere farklı fırsatlar sunabilen şirketler için iyi bir yıl olacak.

İnoşimcilik

Capital’e daha önce yazdığım bir yazımda inovasyoncu girişimcileri “inoşimciler” olarak adlandırmıştım. Klasik anlamda bir işe girip çalışmayı birçok genç giderek sorgulamaya başladı. Yeni yılda, teknoloji yardımıyla yeni iş kurma eşiğinin de düşmesiyle, yetenekli, ve zeki insanların inovatif fikirleri kendi işlerini kurmada kullandıklarını daha fazla göreceğiz. Bugünlerde girişimcilerin kendi işlerini kurmaları için yatırım desteği sağlayan Keiretsu Forum gibi melek yatırımcı şirketlerinin kurulması da bu trendi hızlandıracak.

Daha Azla Daha Fazla

Tüketicilerin ürünlerinin daha azını kullanarak işlerini görmelerine yardımcı olan şirketler daha çok müşteri çekecek ve daha başarılı olacak.

Küçük Tatminler

Günlük hayatın stresinden sıkılan, kemer sıkmaktan yorulan, sağlıklı yaşam ve diet üzerine günlük bombardımandan bıkan tüketiciler düşük maliyetli “lüksler” ile kendilerini ödüllendirme yollarını arayacaklar. Yıllar önce fütürist pazarlamacı Faith Popcorn tarafından ortaya atılan bu trend 2012 yılında da önemli olacak ve küçük tatminler yaratan ürün ve hizmetler üreten şirketler bundan yararlanacaklar.

Ortaklaşa Tüketim

Ürünleri satınalmak yerine kiralamak yani faydayı satınalmak ön plana çıkacak. Kişiler kullanmadıkları ürünleri, internet üzerinden, istedikleri başka şeylerle değiş tokuş edecekler. Başka bir modelde de ellerindeki ürünlerin kullanmadıkları kapasitesini kiraya verecekler.

Mobil Sosyallik

2011 sosyal ağların yükseldiği bir yıl olmuştu. 2012 özellikle Twitter, LinkedIn, ve Facebook gibi ağların cep telefonları ve tabletlerde kullanımının patladığı bir yıl olacak. Bu ağlardan bazıları başlangıçta sohbet için kullanılırken örneğin Twitter’ın iş için kullanımı son dönemde ciddi artış gösterdi. 

Konum Bazlı Pazarlama

Kişilerin ilgi alanları, geçmişleri, faaliyetleri, çevreleri, bağlantıları, tercihleri, niyetleri gibi bilgileri dikkate alarak üstün müşteri deneyimleri yaratmayı amaçlayan bağlam-bilinçli hizmetler 2012’de yaygınlaşacak. Bu hizmetleri mümkün kılan önemli bir unsur da konum bilgisi. Kişiler bugün nerede olduğunu ve ne yaptığını paylaşmaya daha açık. Pazarlamacılar bu teknolojileri kullanan Foursquare gibi uygulamaları iyi değerlendirdiklerinde müşterileri için gerçek zamanlı değer yaratma fırsatını yakalayacaklar.

Eklemlenmiş Gerçeklik

Sanal dünya ile gerçek dünya arasındaki çizgi giderek bulanıklaşıyor. Yeni yılda akıllı telefonların artması, QR Kodları ve Eklemlenmiş Gerçeklik gibi teknolojilerinin yardımıyla, telefonunuzla işaret ederek veya fotoğrafını çekerek ürünler ve nesneler hakkında bilgi sağlayan  “Gör ve Bil” tipi uygulamalar yaygınlaşacak.

Ekran Kültürü

Eskiden cep telefonu, bilgisayar, televizyon, fotoğraf makinesi gibi cihazlar farklı farklı formlarda iken, bu cihazların yakınsama eğilimi ile giderek içiçe girdiğini ve düz bir ekrana dönüştüğünü görüyoruz. 2012’de kişilerin düz ekranlarla etkileşimi artacak. Tamamen esnek bir yapıda olan bu ekranlar şirketlere, tüketicileri bilgilendirme, sürece katma, ve alışverişe yönlendirme konusunda birçok fırsat verecek.

 

İnovasyon Geliyorum Der!

Bir sonraki büyük inovasyon bazen şirketlerin gözünün önünde duruyor ancak onu göremiyorlar. İyi bir içgörü oluşturma yeteneğini şirkete kazandırmak, inovasyonları başlatabilmek için çok ama çok önemli. Aksi halde sizin bulduğunuz ama kullanmadığınız birşeyi başkaları alıp sizden daha kârlı bir hale gelebilirler.

Veteriner ilaçlarında dünya liderlerinden olan İsviçre’li bir ilaç şirketi bu ilaçların hiçbirini kendi geliştirmeden işe başladı. Büyük ilaç şirketleri, insanlar için geliştirilen ve farklı şekilde dozlanınca hayvanlar üzerinde çok başarılı olan antibiyotik gibi ilaçları bu sektöre satmayı uygun görmeyince, İsviçre’li şirket ilaçlarının hayvanlar üzerinde başarısından mahçup olan büyük şirketlerden bu teknolojileri çok uygun şekilde lisansladı. İnsanlarda kullanılan ilaçlar daha sonra ciddi fiyat sınırlamaları ile karşılaşınca bu İsviçre’li şirket çok daha kârlı bir hale geldi.

İNOVASYON İŞARETÇİLERİ

İnovasyon ihtiyacına işaret eden çeşitli kaynaklar  olabilir. Yönetim bilgesi Peter Drucker 1985 yılında yazdığı İnovasyon ve Girişimcilik adlı kitabında bunları, Beklenmedik Başarı veya Başarısızlıklar, Süreç İhtiyaç ve Zayıflıkları, Algılama ve Gerçek Arasındaki Uyumsuzluklar, Endüstri ve Pazar Değişimleri, Demografik Değişimler, Yeni Teknoloji ve İş Bilgileri, ve Tüketici Tavır ve Önceliklerindeki Değişim olarak özetliyor. Bu gelişme ve değişimler etrafımızda sürekli gerçekleşiyor. Bunları doğru okumasını bilen şirketler inovasyon fırsatlarını yakalayabiliyorlar.

Büyük şirketlerin böyle durumlarda fırsatı değerlendirememelerinin en önemli nedenlerinden biri işlerini dar bir çerçevede ve kendi yerleşik sistemlerine göre tanımlamaları, ve iş modelleri üzerinde yenilikler yapamamaları. Böyle bir örnek 1970’lerin başlarında Amerika’da büyük entegre çelik tesisleri ile mini-haddehaneler arasında yaşandı. Mini-haddehaneler, hurda metallerden başlayan ve elektrik ark ocakları kullanan çok rekabetçi çelik üretim  tesisleri. Büyük şirketlerin girmek istemediği pazarın alt tarafında işe başlayan mini-haddehaneler esneklikleri, maliyet yapıları, ve gelişen kaliteleri ile giderek pazarın üst tarafında entegre çelik üreticileri ile rekabete başladılar ve bir boynuzun kulağı geçmesi hikayesi yaşandı. Benzer bir olayda, PC’nin adım adım gelişini kabul etmek istemeyen Digital Equipment Corporation şirketinin sahibi Ken Olsen 1977 yılında Dünya Fütüristler Derneği Kongresi’nde yaptığı konuşmada, “bir insanın evine bilgisayar alması için hiçbir neden yoktur” diyordu. 1990-1995 arasında sürekli zarar eden DEC, 1998 yılında Compaq tarafından satın alındı. Bugün ise artık Bulut Bilişim uygulamaları ile PC’nin yok olacağı konuşuluyor. Bulut Bilişim, insanların bulundukları yerden ve kullandıkları cihazdan bağımsız olarak, sunucularda tutulan kendileri ile ilgili her türlü bilgiye güvenli bir şekilde ulaşabilmelerini sağlıyor. PC için işletim sistemi ve uygulama geliştiren büyük şirketlerin ne olacağını zaman gösterecek.

İnovasyon fırsatları demografik gelişmelerden de çıkabiliyor. Japonya, Amerika ve Almanya’da 1960 sonrası doğum oranlarındaki ciddi düşüş özellikle seri üretim tipi işlerde robot kullanımını gündeme getirdi.Japonya’nın robot kullanımında önde gitmesi teknolojik öncülükten değil, doğum oranında azalmanın Japonya’da daha erken yaşanması ile ilgili idi. Nitekim o dönemde Japon fabrikalarında kullanılan robotların çoğu Amerika’dan geliyordu. Karşılanamayan bir ihtiyacı herkesten önce görüp akıllı bir çözüm üreten inovasyonlar çok başarılı olabilir, ve diğerleri adım atana kadar öncü olan şirkete büyük avantaj sağlayabilir.

BAKMA İLE GÖRME ARASINDAKİ FARK

Karşılanamayan ihtiyaçları herkesten önce görebilmenin  yolu büyük ölçüde trendleri ve bunların kesişme noktalarını yakından izlemekten geçiyor. Örneğin şu trendlerin biraraya geldiği noktaları düşünün:

Gerçek dünya ile “online” dünya arasındaki çizgi giderek bulanıklaşıyor.

İnsanlar kendilerine bir dünya kurmak ve onu yanlarında taşımak istiyorlar.

İnsanların anında ve alakalı bilgiye olan açlığı artıyor.

Bu trendlerin kesiştiği noktadan nasıl bir hikaye çıkar? Bundan, çok değil dört beş yıl önce bu soruyu kendilerine soran şirketler çeşitli inovasyonlar üzerinde çalışmaya başladılar ve bugünkü akıllı telefonlar veya tabletler gibi cihazlarda birçok fonksiyonun biraraya geldiği “yakınsama” uygulamaları, gerçek dünyanın üzerine internetteki bilgileri yapıştıran ve hayatı kolaylaştıran “Eklemlenmiş Gerçeklik” uygulamaları, Lokasyon-Bazlı Servisler, Geobilgi uygulamaları, Bulut Bilişim teknolojisi gibi inovasyonlar ortaya çıktı. Bunları ürünlerine, hizmetlerine yansıtan şirketler diğerlerini gölgede bıraktılar. İnovasyon geliyorum der. Eğer fırsatları siz okuyamazsanız bir başkası okur.

 

İş Modeli İnovasyonu

Jeff Bezos 1994’de Wall Street’teki bir bankanın başkan yardımcılığını bırakıp Amazon.com’u kurduğunda perakende işini hiç bilmiyordu. İnternetten de hiç anlamıyordu, ama internetin %2.300 büyüdüğüne dönük bir istatistik görmüştü. Amazon devasa bir kitapçı olarak başladı. Farklı iş modeliyle genel giderlerini ciddi şekilde azalttı, stok devir hızını ve özsermaye kârlılığını ise maksimize etti. Sattığı ürünlerin parasını önceden alarak alıcı tarafından fonlanan bir model oturttu. Amazon daha sonra müşteri tabanı ve pazarlama bilgisini kullanarak birçok ürüne genişledi. Bir sonraki adım olarak bilgi işlem kapasitesini kiralamaya başladı, ve son olarak da kitap konusundaki birikimini kullanarak Kindle adlı bir elektronik kitap okuyucu tasarladı ve satmaya başladı. Bugün dünyanın en büyük e-ticaret şirketlerinden olan Amazon’un hikayesi, kuruluşundan başlayarak iş modeli inovasyonunun güzel bir örneği. 

PARA KAZANMA FORMÜLÜ 

İş modeli, bir şirketin değer yaratma ve sunma süreçlerini tanımlayan kavramsal bir çerçeve. Şirketin kime, neyi, nasıl sunduğunun ve nasıl para kazandığının şematik bir ifadesi. İş modeli inovasyonu ise, mevcut işlerden temelde farklı yepyeni iş yapış şekilleri yaratmaya, veya yapmakta olduğunuz işi müşteriler tarafından değerli bulunacak ve size daha fazla para kazandıracak şekilde stratejik çeşitlendirmeye verilen ad. 

İş modeli inovasyonu, eğer doğru yapılırsa, iş modelinin birden fazla boyutunda inovasyon yapmayı getiriyor. Bu da müşteriye sunduğunuz değerin rakipler tarafından kolay çözülemez, çözülse de kolay taklit edilemez kompleks bir  yapıda olmasını sağlıyor. Herşeyin hızla taklit edildiği bir dünyada sürdürülebilir bir rekabet avantajı fırsatı yaratıyor. Dünyanın en inovatif şirketlerine baktığınızda bunların başarılı iş modeli inovasyonları gerçekleştirdiklerini görüyorsunuz. IBM bir bilgisayar üreticisi iken dünyanın en büyük iş çözümleri ve danışmanlık şirketi oldu. Dell bilgisayar üretimini siparişe göre yaparak aracıyı ve ürün stoklarını yok etti. Apple iPod ve İTunes  kombinasyonundan taklit edilemez bir iş modeli doğurdu. Apple aynı zamanda iPhone ile ilk defa telekom operatörlerinden sürekli gelir sağlamayı başardı. Canon yazıcıları ucuz, mürekkebi pahalı satarak yeni bir iş modeli yarattı. Gillette ve japon arabaları da benzer örnekler. 

Türkiye’de de TAV, Biletix, Dünyagöz, Pegasus, Simit Sarayı, yemeksepeti.com, Tivibu gibi ilginç iş modeli inovasyonu örnekleri var. Bu örneklerden TAV, Atatürk Havalimanında kazandığı proje ve işletme Know-How’ını kullanarak uluslararası havalimanı projeleri ve operasyonlarını üstlenmeye başladı. Biletix bilet konusunda bir aracı ve kolaylaştırıcı olarak ortaya çıktı. Dünyagöz yalnızca bir alanda hastaneler kurarak kaynak ve süreç verimliliği ve uzmanlık yarattı. Pegasus yeni gelir modelleri yarattı, ve iş ortaklıkları geliştirdi. 

DÖRT TEMEL BOYUT 

Bir şirketin iş modelinin temelde dört boyutu var. Birincisi şirketin müşteri için yarattığı değeri ifade eden Müşteri Değer Önermesi kavramı. Müşterinin önüne değer olarak konulan şeyin, müşterinin iyi veya hiç karşılanmayan bir ihtiyacına çare olması ve müşteri tarafından değerli bulunması lazım. Yani bir anlamda belli bir müşteri grubuna sunulan paket ve müşterinin bunu neden alması gerektiğinden bahsediyorum. İkinci boyut şirketin para kazanma veya kâr formülü. Üçüncü ve dördüncü boyutlar ise şirketin müşteriye bu değeri sağlamak ve kâr etmek için hangi faaliyetleri yapacağı ve hangi kaynakları kullanacağıyla ilgili. 

Bir inovasyonun iş modeli inovasyonu olup olmadığı şunları doğrulamakla anlaşılabilir: 

İş modelinin bütün boyutlarının ele alınması ve müşteri ve şirket için değer yaratan bir dizi değişikliğin aynı anda yapılarak kümülatif bir etki yaratması, 

Asıl değerin nerede yattığının anlaşılamaması ve kolay taklit edilememesi. 

İş modeli inovasyonları tek boyutta inovasyon yapmaktan daha karmaşık ve zor birşey, ancak getirisi de o ölçüde fazla. Boston Consulting Group’un  2009 yılı İnovasyon Araştırması sonuçlarına göre bu getiri, ürün ve süreç inovasyonlarının dört katı. Aynı araştırmaya göre iş modeli inovasyonu yapan şirketler on yıl sonra bile rakiplerinin önünde kalabiliyorlar. Ayrıca, emtialaşma ve fiyat bazında rekabetin yaşandığı sektörlerde ve durgunluk dönemlerinde de iş modeli inovasyonları  şirketler için bir fırsat olabilir.

 

Girişimcilik ve İnovasyon

Televizyonda Endeavor Türkiye ve CNBC-e ortaklığında başlatılan ve Aytunç Kocabalkan’ın sunduğu Geleceği Görenler programını izliyorum. Programa Ali Sabancı, Gülden Yılmaz, Aynur Bektaş, ve Özcan Tahincioğlu katılıyorlar. TOBB ve Endeavor Türkiye işbirliğinde gerçekleşecek Global Girişimcilik Haftası ve Türkiye’de girişimciliğin nasıl gelişebileceği konuşuluyor.

NTV de aynı dönemde “Bir Fikrin mi Var?” adlı girişimcilik yarışma programını düzenliyor. 2007’den beri düzenlenen programın bu yeni ayağının destekçileri arasında GYİAD ve Özyeğin Üniversitesi gibi kuruluşlar var. Yine televizyonda yeni başlayan girişimcilere destek olmaya dönük bir başka program da “Dragon’s Den”. Bu programa katılan girişimcilerin ikna ettiği yatırımcılar, sunulan projelere ortak oluyorlar.

Bunlara ek olarak, ABD Başkanı Barack Obama’nın başlattığı Girişimcilik Zirvesi de 2011 yılında Türkiye’de yapılacak.

Ekonomik büyüme ile girişimcilik arasında pozitif bir ilişki olduğu konusunda bir fikir birliği var. Türkiye’ye baktığımızda da KOBİ’ler toplam istihdamın %80’ini oluşturuyorlar. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 2006 verilerine göre Türk sanayi firmalarının %99.3’ü KOBİ’ler ve bunlar da sanayi kesiminde istihdamın %56’sını oluşturuyorlar.

İNSAN NİYE GİRİŞİMCİ OLUR?

Girişimci, Wikipedia’da yeni bir şirket, teşebbüs, veya fikre sahip olup, onun içerdiği riskler ve sonuçların sorumluluğunu önemli ölçüde üstlenen kişi olarak tanımlanıyor. İnsanların girişimci olmak için önde gelen nedenleri, gelirlerini arttırmak, iş güvencesine kavuşmak, ve bağımsız çalışmak yani kendi patronu olmak. Girişimciler genellikle yapmak istedikleri işi yapıyorlar, risk alıyorlar, fırsatları belirleyip yararlanıyorlar, engeller karşısında kararlılık sergiliyorlar, esnekler. Girişimcilerin önemli bir kısmı bilinen ve sıradan işleri yapıyorlar. Yani yapılagelen işlerden bir tane daha yapıyorlar. Endeavor Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Özcan Tahincioğlu Türkiye’deki girişimcilerin %80’inin iş bulamadığı, yani mecbur kaldığı için kendi işini kurduğunu söylüyor. Öte yandan belli bir grup girişimci var ki bunlar yaratıcı ve inovasyoncular. Öngörü sahibiler. Herkesin baktığı yere bakıp, herkesin görmediği birşeyi görüyorlar.

İNOŞİMCİLER

Bugün 96.000 çalışanı ve 53 milyar Dolar cirosu ile dünyanın en büyük bilgisayar üreticisi olan Dell, Michael Dell’in Texas Üniversitesindeki yurt odasında 1.000 Dolar ile kuruldu. Dell’in kafasında, sipariş üzerine müşterinin istediği bilgisayarları üretip posta ile yollama şeklinde bir iş modeli inovasyonu vardı.

Disleksi hastalığı yüzünden okuma zorluğu olan Richard Branson, 16 yaşında okulu bırakıp Londra’da iş hayatına atıldı. 1971 yılında Virgin Records adlı ilk plak mağazasını açtı. 1980 yılında farklı bir iş modeliyle Virgin Havayollarını kurdu. Bugün çeşitli alanlarda 350 şirketi var.

Steve Jobs 1970’lerin başında Xerox’un PARC adlı Araştırma Merkezi’ni gezerken Xerox’un geliştirdiği teknolojileri içeren dünyanın ilk PC’lerinin raflarda durduğunu gördü, ve Apple’ı kurarak bu inovasyonları ticarileştirdi. Daha sonra yine başka fırsatları görerek multimedya ve iletişim işine girdi. Bugün Apple dünyanın en beğenilen şirketi.

Wang Chuanfu yalnızca 15 yıl önce Çin’de bir pil üreticisi olarak BYD’yi kurdu. 6 yıl içinde dünyanın en büyük cep telefonu pili üreticilerinden biri oldu. 2003 yılında başarısız bir devlet yatırımını alarak otomobil işine girdi. 2008 Aralık ayında da dünyanın ilk prizden şarj edilen elektrikli otomobilini çıkardı.

Haluk Okutur 2001 krizinde bankaların boşalttığı merkezi bölgelerde Simit Sarayı dükkanlarını açtı. 2TL’lik menüleriyle kriz zamanında en yoğun talep alan yiyecek zinciri oldu. Alphan Manas da İddaa ve Deniz Taksi gibi inovasyonların fikir babası ve uygulayıcısı. Şimdi o da bir elektrikli araba projesi üzerinde çalışıyor.

Bu insanların hepsinin ortak bir özelliği var. Onlar hem girişimci hem de inovasyoncu. Yani ino-şimciler. Gerçek anlamda iz bırakanlar ve ekonomik gelişmeye katkıda bulunanlar da bunlar. Bir zamanlar devlet memuru olmayan iş sahibi sayılmazmış. Şimdi de en azından iş hayatına yeni başlayanlar için, bir şirkette profesyonel olmayanlar sayılmıyor. Gençler de bu şartlanma ile yetiştiği için girişimcilik öncelikli ilgi alanları olmuyor.

Üniversite mezunlarının dikkate değer bir kısmının iş bulamadığı Türkiye’de girişimciliğin gündeme taşınması ve desteklenmesi önemli. Ancak gerçek değer taşıyan girişimciliğin inovasyoncu girişimcilik olduğu ve asıl desteklenmesi gerekenlerin de bu grup olduğu unutulmamalı.

 

Yeni İş Fikirleri

Bir süredir yeni iş fikirleri internette en çok aranan başlıkların arasında geliyor. Yapageldikleri işlerden artık eskisi gibi kâr sağlayamayan küçük ve orta ölçekli şirketler yeni açılımlar için fikir arayışındalar. Ayrıca çeşitli nedenlerle kendi işlerini kurmak isteyen kişiler de yeni fikirler arıyorlar.

Bu arayışların ötesinde, büyük şirketlerin de gelecek stratejilerini oluşturabilmek için, gelecekle ilgili bir resme ve öngörülere ihtiyacı var. Yeni iş fikirleri büyük şirketler için de iş çeşitlendirme yolunu açabilir. Bu konudaki eğilimleri takip etmek, aynı zamanda şirketlerin karşılarına tehdit olarak çıkabilecek oluşum halindeki iş fikirlerini de ortaya çıkarabilir.

Yeni işler bir yandan teknolojinin gelişmesi ile yapılabilir hale gelebilirken, bir yandan da dünyadaki eğilimler ile yakından ilgili. Bu konuda öncelikle iyi bir gözlemci olmakta fayda var. Dünyada neler oluyor? Gelişen eğilimler neler? Buralardan nasıl bir içgörü çıkarabiliriz? Bu içgörü bir inovasyona ve yeni bir iş fikrine dönüşebilir mi, veya bu gelişen eğilimler mevcut işimizi nasıl etkiler? Sektörümüzde bütün taşlar yerinden oynar mı? Eğer oynarsa biz bu gelişmenin öncüsü mü olmak isteriz, hızlı bir takipçisi mi, yoksa yalnızca izleyicisi mi? Başımıza düşen ilk damlalara önemsenmeyecek bir çiseleme gözüyle mi bakmalıyız, güçlü bir sağanağın belirtisi mi?

GELECEK İÇERİ- ŞİMDİ DIŞARI

1970’lerin sonlarında Steve Jobs ve Steve Wozniak evlerinin garajında mikrobilgisayarlar üretmeye başladıklarında, eskiden oyun için kullanılan bu cihazlar daha ciddiye alınmaya başladı. Kişisel bilgisayarları önemsemeyen ve ayak uyduramayan DEC gibi zamanın önemli minibilgisayar üreticileri yok oldular. DEC’in kurucusu Ken Olsen 1977’deki Dünya Fütüristler Derneği kongresinde, “bir insanın evine bilgisayar alması için hiçbir neden yoktur” diyordu. Öte yandan IBM kişisel bilgisayar ile ilgili gelişmeleri ciddiye alıp Florida’da sırf bu konu üzerine yoğunlaşacak bir iş birimi yarattı ve IBM uyumlu bilgisayarlar diye bir kategori doğmasına önderlik etti.

Elektronik ve telekom gibi sektörlerde teknolojinin ileride gelebileceği noktayı öngörüp bunu bugüne retropole etmeyen, yani gelecekte böyle olacaksa bugünden o günkü fırsatları yakalamak için neler yapmalıyız demeyen şirketlerin işi çok zor. Bunu kısaca Gelecek İçeri-Şimdi Dışarı yaklaşımı olarak özetleyebiliriz. Birkaç hafta önce katıldığım TEB İnovasyon Buluşmasının da ana gündemi bu idi.

GİRİŞİMCİLER İÇİN FİKİRLER

Büyük şirketlerin neden şu anda emekleme aşamasında görünen yeni işlere dikkat etmesi gerektiğinden bahsettikten sonra bir de işin girişimci boyutuna bakalım. Türkiye’de inovatif ve dünya için yeni olan iş fikirleri bulmak mümkün elbette ama bir yaklaşım da dünyadaki yeni iş fikirlerine bakmak.

Örneğin mobil para ve mobil bilet uygulamaları ve bunlara dönük yazılımlar yaygınlaşıyor ve yaygınlaşacak. Bu, cep telefonunu para ödemelerinde ve bilet yerine kullanmak anlamına geliyor. Yine cep telefonlarıyla Eklenmiş Gerçeklik uygulamaları başlayacak. Bu da, cep telefonuyla örneğin bir barkodun fotoğrafını çekerek değişik mağazalardaki  fiyatları karşılaştırabilme, harita üzerinde yerlerin işaretlenmesi gibi uygulamaları getiriyor.

İnternet ile yapılabilecek işlerin henüz çok azı yapıldı. TV/İnternet entegrasyonu, TV’yi talebe göre izlenen bir içeriğe getiren uygulamalar, bazı örnek alanlar. Yine internet üzerinden, doktorların hastaları uzaktan muayene etmeleriyle ilgili tele-tıp uygulamaları başka örnekler. İnternette benim beklediğim başka bir uygulama da bugünkü blogların yerini alacak olan kişisel TV istasyonları.

Teknolojiden devam edersek, bina bazında elektrik üretimi için bina ile uyumlu cephe kaplaması veya çatı kiremiti biçiminde solar paneller, ve evin içinde kablosuz taşınan elektrik gibi uygulamalar da dünyada henüz yeni başlayan ve Türkiye için de potansiyel taşıyan yeni iş fikirleri.

Facebook’daki çiftçilik oyunu çok tuttu. Peki şehir içinde otururken kendi sebze bahçeniz olsun istemez miydiniz? İtalya’daki Le Verdure del Mio Orto yani Kendi Bahçemin Sebzeleri adlı kuruluş sizin için uzaktaki bahçenizde sebzelerinizi yetiştiriyor ve her hafta toplanan sebzeleri evinize 24 saat içinde yolluyor. Daha basit bir yeni iş fikri de sınırlı sayıda üyelik modeli ile çalışan küçük ölçekli yemek üretimi.

Dünyadaki yeni iş fikirlerini izlemek isteyenlere www.springwise.com ve www.trendhunter.com sitelerini öneriyorum.